Bir hisse senedini satın almadan önce şirketin finansal sağlığını değerlendirmek, yatırım risklerini azaltmak ve daha bilinçli kararlar verebilmek için bazı temel finansal oranlara hakim olmak büyük avantaj sağlar. Bu yazıda, hisse seçimi yaparken özellikle dikkate almanız gereken 10 önemli finansal oranı ele alıyoruz. Her bir oranın ne anlama geldiğini, nasıl yorumlandığını ve yatırım kararlarınıza nasıl katkı sağlayabileceğini sade ama kapsamlı bir dille açıklıyoruz.

1. Fiyat / Kazanç Oranı (F/K)

F/K oranı, bir şirketin hisse fiyatının hisse başına düşen kârına (EPS) oranıdır. Bu oran, şirketin piyasada yatırımcılara kaç yıllık kazanç karşılığında fiyatlandığını gösterir. Yani yatırımcılar, hisseye ödedikleri bedelin karşılığını ne kadar sürede geri alabileceklerini bu oranla görebilir.

Genel olarak düşük bir F/K oranı, yatırımcılar açısından hisse senedinin görece ucuz olabileceğine işaret eder. Ancak bu her zaman olumlu bir işaret olmayabilir; çok düşük bir oran, şirketin geleceğine dair şüpheleri ya da finansal sıkıntılarını da yansıtabilir. Bu nedenle, tek başına değil; sektör ortalamalarıyla karşılaştırılarak değerlendirilmelidir.

Örneğin bir şirketin F/K oranı 8 ise, yatırımcı teorik olarak yatırdığı parayı 8 yılda geri alabilir. Ancak bu yorumun anlamlı olması için, aynı sektörde faaliyet gösteren benzer şirketlerin F/K oranlarıyla kıyaslama yapılması önemlidir.

2. Piyasa Değeri / Defter Değeri Oranı (PD/DD)

PD/DD oranı, şirketin piyasa değeri ile bilançosunda yer alan defter değeri arasındaki ilişkiyi gösterir. Bu oran, yatırımcıların şirkete ödemeye razı oldukları fiyat ile şirketin sahip olduğu gerçek varlıkların değeri arasındaki farkı ortaya koyar.

Eğer PD/DD oranı 1’in üzerindeyse, bu genellikle piyasanın şirketin gelecekte değer yaratma potansiyeline inandığını gösterir. Ancak oran 1’in altındaysa, bu durum şirketin piyasada hak ettiği değeri görmediğine ya da bazı risklerin algılandığına işaret edebilir.

PD/DD oranı, sektöre göre oldukça farklılık gösterebilir. Örneğin bankacılık sektöründe bu oran genellikle 1’e yakınken, teknoloji şirketlerinde 5’in üzerine çıkabilir. Bu nedenle oran mutlaka sektörel bağlamda değerlendirilmelidir.

3. Özsermaye Kârlılığı (ROE)

ROE, yani özsermaye kârlılığı, bir şirketin ortaklarına sağladığı getiriyi ölçen temel göstergelerden biridir. Başka bir deyişle, şirketin kendi kaynaklarını kullanarak ne kadar kâr üretebildiğini gösterir.

Formülü oldukça nettir: Net Kâr / Özsermaye. Örneğin ROE oranı %20 olan bir şirket, özkaynağın her 100 TL’si için yılda 20 TL net kâr elde ediyordur. Bu oran ne kadar yüksekse, yatırımcı için o kadar caziptir. Çünkü yüksek ROE, şirketin verimli çalıştığını ve hissedarına değer yarattığını gösterir.

4. Net Kâr Marjı

Net kâr marjı, şirketin satışlarından elde ettiği gelirin ne kadarının net kâra dönüştüğünü gösterir. Yani şirketin operasyonel verimliliğini ve maliyetlerini ne kadar iyi yönettiğini yansıtan kritik bir göstergedir.

Formülü: Net Kâr / Net Satışlar. Bu oran, aynı sektördeki diğer şirketlerle kıyaslandığında daha anlamlı hale gelir. Örneğin perakende sektöründe %5’lik bir net kâr marjı yüksek kabul edilirken, yazılım sektöründe bu oran %20 civarında olabilir. Bu da sektörel dinamiklerin yorumda ne kadar önemli olduğunu gösterir.

5. Borç / Özsermaye Oranı

Bu oran, şirketin ne kadar borçla faaliyet yürüttüğünü ve borçlanmanın özsermayeye oranını gösterir. Başka bir deyişle, şirketin ne kadar finansal kaldıraç kullandığını ifade eder.

Formülü: Toplam Borç / Özsermaye. Bu oran ne kadar yüksekse, şirketin finansal riski de o kadar artar. Yatırımcıların risk algısına göre, düşük borçluluk oranına sahip şirketler daha güvenli tercihler olarak öne çıkar. Örneğin 0.5’lik bir oran, şirketin borcunun özsermayesinin yarısı kadar olduğu anlamına gelir.

6. Cari Oran

Cari oran, şirketin kısa vadeli borçlarını ödeme kapasitesini gösteren önemli bir likidite göstergesidir. Özellikle ekonomik dalgalanmalarda, şirketin nakit pozisyonunu sürdürebilmesi açısından oldukça kritiktir.

Formülü: Dönen Varlıklar / Kısa Vadeli Yükümlülükler. Genel olarak 1’in altındaki oranlar finansal risk sinyali verirken, 1.5–2 arası değerler sağlıklı kabul edilir. Cari oranı yüksek olan şirketler, beklenmedik ekonomik koşullarda daha dirençli olma eğilimindedir.

7. Hızlı Oran (Asit-Test Oranı)

Hızlı oran, cari oranın daha sıkı bir versiyonudur. Hesaplama sırasında stoklar dışarıda bırakılır, çünkü stokların paraya dönüştürülmesi zaman alabilir. Bu da kısa vadeli borçların ödenebilirliğini daha net gösterir.

Formülü: (Dönen Varlıklar – Stoklar) / Kısa Vadeli Yükümlülükler. Özellikle stok bağımlılığı yüksek sektörlerde, cari oran yanıltıcı olabilir. Hızlı oran burada daha gerçekçi bir tablo sunar. 1’in üzerinde bir hızlı oran, şirketin likidite yönetiminin güçlü olduğuna işaret eder.

8. Alacak Devir Hızı

Alacak devir hızı, şirketin ticari alacaklarını ne kadar sürede tahsil ettiğini gösterir. Nakit akışı ve operasyonel verimlilik açısından hayati önem taşır.

Formülü: Net Satışlar / Ticari Alacaklar. Bu oranın yüksek olması, şirketin tahsilat sürecini hızlı yönettiğini ve finansal akışının güçlü olduğunu gösterir. Aksi durumda, tahsilat gecikmeleri nedeniyle likidite sorunları yaşanabilir. Özellikle inşaat ve hizmet sektörlerinde bu oran dikkatle takip edilir.

9. Stok Devir Hızı

Stok devir hızı, şirketin stoklarını ne kadar sürede satışa dönüştürdüğünü ortaya koyar. Etkin stok yönetimi ve nakit dönüşüm süreci hakkında ipucu verir.

Formülü: Satılan Malın Maliyeti / Ortalama Stok. Yüksek stok devir hızı, şirketin ürünlerini hızlı sattığını ve stokların elde beklemediğini gösterir. Bu oran, özellikle perakende ve hızlı tüketim ürünleri (FMCG) sektörlerinde önemlidir. Düşük oranlar ise zarar riski yaratabilir.

10. FAVÖK Marjı (EBITDA Margin)

FAVÖK (Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kâr), şirketin operasyonel performansını gösteren önemli bir kârlılık göstergesidir. Marj ise bu kârın satışlara oranını ifade eder.

Formülü: FAVÖK / Net Satışlar. Bu oran, şirketin ana faaliyetlerinden ne kadar kazanç elde ettiğini gösterdiği için oldukça değerlidir. Vergi, faiz gibi dışsal faktörlerden arındırılmış olması, şirketin iş modelinin gerçek kârlılığını ölçmek açısından faydalıdır. Örneğin %20 FAVÖK marjı, şirketin her 100 TL’lik satıştan 20 TL operasyonel kazanç elde ettiğini gösterir.

Bu Oranlar Yatırım Kararınıza Nasıl Katkı Sağlar?

Finansal oranlar, bir şirketin sağlığını, kârlılığını, borçluluğunu ve likiditesini anlamanızı sağlayan temel araçlardır. Ancak bu oranların her biri tek başına karar vermek için yeterli değildir. En doğru sonuca ulaşmak için bu oranların birlikte ve sektörel bağlamda değerlendirilmesi gerekir. Böylece bir şirketin güçlü ve zayıf yönlerini bütünsel olarak görme şansına sahip olursunuz.

Unutmayın, finansal oranları okumayı öğrenmek, yatırım dünyasında gözlerinizi açmak gibidir. Bu oranlar sayesinde yalnızca bugünü değil, geleceği de daha net görmeye başlarsınız.

Hisse Seçerken Bakmanız Gereken 10 Oran

Oran Adı	Ne Gösterir?	İdeal Aralık / Yorum
F/K	Hissenin kazanca göre fiyatı	Sektör ortalamasına göre analiz
PD/DD	Piyasa fiyatı – varlık değeri karşılaştırması	1 civarı veya altı
ROE	Yatırımcıya getirilen kâr	Ne kadar yüksek, o kadar iyi
Net Kâr Marjı	Satıştan elde edilen kâr oranı	Sektörle karşılaştırılmalı
Borç/Özsermaye	Finansal risk düzeyi	1’in altında olması tercih edilir
Cari Oran	Kısa vadeli ödeme gücü	1.5 – 2 arası sağlıklı kabul edilir
Hızlı Oran	Likidite, stok hariç	1’in üzerinde olması olumlu
Alacak Devir Hızı	Tahsilat hızı	Yüksek olması tercih edilir
Stok Devir Hızı	Stok yönetimi	Sektör ortalamasına uygun olmalı
FAVÖK Marjı	Operasyonel verimlilik	%15 – %30 arası ideal olabilir

Yatırım yapmak yalnızca hisse fiyatına bakarak karar vermek değildir. Bir şirketin arka planındaki mali yapıyı ve operasyonel gücü analiz edebilmek, yatırım sürecinde size büyük avantaj sağlar. Finansal oranlar, bu analiz sürecinin en güçlü rehberleridir. Onları doğru okuduğunuzda sadece rakamları değil, o rakamların anlattığı hikâyeyi de anlamış olursunuz.

Hisseyi seçmeden önce şirketi anlamak istiyorsanız, bu oranlar sizin pusulanız olacaktır.